CISTACEAE

 

CISTACEAE

Φρύγανα ή πόες. Φύλλα απλά, συνήθως αντίθετα, σπάνια κατ’εναλλαγήν, με ή χωρίς μίσχο, με έλασμα απλό, ως επί το πλείστον με αστεροειδείς τρίχες. Ταξιανθία με ένα άνθος ή κυματόμορφη, μερικές φορές βοτρυόμορφη. Άνθη ερμαφρόδιτα, ακτινόμορφα, υπόγυνα, μονήρη ή σε κύματα. Σέπαλα 5, τα 2 εξωτερικά μικρότερα, μερικές φορές απουσιάζουν. Πέταλα (3 ή)5, σπάνια 0, συνήθως εύπτωτα, λευκά, ρόδινα, κίτρινα ή πορτοκαλόχρωμα, μερικές φορές με ± μεγάλες μελανές κηλίδες στη βάση. Στήμονες πολλοί, νήματα ελεύθερα, άνισα. Ωοθήκη επιφυής. Στύλος απλός με 3 στίγματα ή απουσιάζει. Καρπός κάψα.

 

1.	Άνθη λευκά έως πορφυροερυθρά, κάψα με 5,6 ή 10 βαλβίδες…..Cistus
1α.	Άνθη κίτρινα, ρόδινα ή λευκά, κάψα με 3 βαλβίδες…..	2
2.	Στύλος βραχύς, ευθύς ή 0, σέπαλα 3 ή 5, φρύγανα…..Halimium voldii
2α.	Στύλος μακρύς, ή αν βραχύς ή 0 τότε πόες, σέπαλα 5…..	3
3.	Ετήσια ή πολυετή, με ρόδακα φύλλων στη βάση (ο οποίος μπορεί  να μαρανθεί στην άνθηση…..Tubelaria guttata
3α.	Φρύγανα ή ετήσια, χωρίς ρόδακα φύλλων στη βάση…..	4
4.	Φύλλα όλα αντίθετα και σταυρωτά τοποθετημένα, επιμήκη έως γραμμοειδή, στήμονες όλοι γόνιμοι, ωάρια ορθότροπα…..Helinathemum
4α.	Φύλλα, τα ανώτερα συνήθως κατ’εναλλαγήν, ± γραμμοειδή, εξωτερικοί στήμονες άγονοι, ωάρια ανάτροπα…..Fumana

 

Cistus

Aρωματικοί θάμνοι ή φρύγανα καλυμμένοι με αστεροειδείς και απλές τρίχες. Βλαστοί έως 100 εκ. ύψους, διακλαδισμένοι. Φύλλα αντίθετα, έλασμα φύλλων ωοειδές έως ελλειπτικό με 3-5 δικτυωτές νευρώσεις κυματοειδές στα χείλη στενούμενο βαθμιαίως σε βραχύ μίσχο, τουλάχιστον τα κατώτερα ή σπάνια όλα τα φύλλα επιφυή. Άνθη μονήρη ή σε ολιγανθή κύματα, μεγάλα ερυθρά, ρόδινα ή λευκά, πέταλα 5, αντωοειδή, συνήθως ρυτιδωμένα. Στήμονες πολλοί όλοι γόνιμοι σε πολλούς σπονδύλους με νήματα διογκωμένα ροπαλοειδώς στην κορυφή. Στύλος 1 μακρύς ή βραχύς με στίγμα 5-10-λοβο. Κάλυκας με 5 σέπαλα, τα εξωτερικά λίγο μεγαλύτερα, ωοειδή οξύληκτα. Καρπός κάψα με 5 χώρους, ανοίγει δε με 5 βαλβίδες, σπέρματα πολλά

 

1.	Σέπαλα 5…..	2
1α.	Σέπαλα 3…..C.laurifolius
2.	Στύλος νηματοειδής, ίσου μήκους με τους στήμονες…..C.creticus ssp.creticus
2α.	Στίγμα επιφυές ή σχεδόν επιφυές…..	3
3.	Πέταλα ρόδινα, φύλλα φαιοχνοώδη, τουλάχιστον από κάτω…..C.parviflorus
3α.	Πέταλα λευκά, φύλλα πράσινα…..	4
4.	Φύλλα επιφυή ή σχεδόν επιφυή......	5
4α.	Φύλλα με ευκρινή μίσχο.....C.salvifolius
5.	Φύλλα σχεδόν επιδυή, ελλειψοειδή, στενούμενα σε σφηνοειδή βάση.....C.sintenusii
5α.	Φύλλα επιφυή, καθόλου ή μόλις στενούμενα στην βάση.....C.monspeliensis

 

Fumana

Μικροί θάμνοι φρυγανώδεις. Βλαστοί 10-30 κ, ύψους, όρθιοι ή ανερχόμενοι, τριχωτοί, αποξυλωμένοι στη βάση. Φύλλα στενά, ωοειδώς λογχοειδή έως γραμμοειδή, πευκοειδή, κατ’εναλλαγήν (σπάνια αντίθετα), με ή χωρίς παράφυλλα, Άνθη μονήρη ή σε επάκριους βότρεις, κίτρινα, μικρά με 5 πέταλα, κάλυκας με 5 σέπαλα, τα 2 εξωτερικά μικρά, τα 3 εσωτερικά μεγάλα, μεμβρανώδη, με προεξέχοντα νεύρα. Εξωτερικοί στήμονες άγονοι, μορφής κομπολογιού. Στύλος νηματοειδής ± γωνιωδώς κυρτός στη βάση με στίγμα 3-λοβο ή 3-σχιδές. Κάψα 3-νευρη, με βαλβίδες απλωτές κατά την διάνοιξη.

 

1.	Φύλλα ± σε ίσες αποστάσεις στον βλαστό καθόλου ή λίγο μειωμένου μεγέθους προς τα πάνω…..		2
1α.	Φύλλα σε άνισες αποστάσεις τοποθετημένα στον βλαστό, ± με σταδιακά μειούμενο μέγεθος προς τα πάνω…..		4
2.	Φύλλα ωοειδώς έως επιμήκως λογχοειδή, με παράφυλλα…..F.arabica
2α.	Φύλλα γραμμοειδή, χωρίς παράφυλλα.....		3
3.	Κάψα με 8-10 σπέρματα που παραμένουν και μετά την διάνοιξή της.....F.procumbens
3α.	Κάψα με 5-8 σπέρματα που αποπίπτουν αμέσως μετά την διάνοιξή της.....F.paphlagonica
4.	Κάψα με 3 σπέρματα…..F.aciphylla
4α.	Κάψα με 6-12 σπέρματα…..		5
5.	Φύλλα αντίθετα, με παράφυλλα.....
	a.	Φύλλα αδενώδη, κόμβοι στην βάση γενικά αδενωδώς κωλώδεις....F.thymifolia
	aa.	Φύλλα μη αδενώδη, κόμβοι στην βάση όχι αδενωδώς κολλώδεις.....F.laevis
5α.	Φύλλα κατ’εναλλαγήν, συνήθως χωρίς παράφυλλα.....		6
6.	Φύλλα γραμμοειδώς σμηριγγοειδή, ± κυλινδρικά…..F.laevipes
6α.	Φύλλα γραμμοειδώς λογχοειδή, τριγωνικά ή υποτριγωνικά.....		7
7.	Φύλλα αδενωδώς τριχωτά, κάψα με (6-)8-12 σπέρματα…..F.scoparia
7α.	Φύλλα λεία, κάψα με μέχρι 6 σπέρματα…..F.bonaparteii

 

Halimium voldii

 Θαμνίσκος με χαλαρή κατακείμενη διακλάδωση στην βάση. Ανθοφόρος βλαστός όρθιος, περ. 35 εκ. ύψους, με μεγάλα μεσογονάτια, φυλλώδης στην βάση, εριωδώς χνοώδης και με κολλώδεις αδένες. Φύλλα απλά, αντίθετα, άμισχα, ακέραια, γραμμοειδώς ελλειψοειδή, 5-20×1-2 χιλ, σκούρα φαιοπράσινα, λεία ή αραιά χνοώδη από πάνω, πυκνά αστεροειδώς χνοώδη και αδενωδώς χνοώδη από κάτω. Άνθη ακτινόμορφα, σε κύματα των 1-3 σε εμφανή σκιαδόμορφη ταξιανθία. Σέπαλα 3, σχεδόν ίσα, ωοειδή, 7-9 χιλ. μήκους. Πέταλα 5, ελεύθερα, ευρέως αντωοειδή, 10-12×6 χιλ., λευκά με χρυσοκίτρινη κηλίδα στην βάση. Στήμονες πολλοί, κίτρινοι, ανθήρες πορτοκαλί στην άνθηση. Στύλος 1, βραχύς, στίγμα τρίλοβο.

 

Helianthemum

Φυτά πολυετή αποξυλωμένα ή μονοετή ποώδη. Φύλλα αντίθετα, σταυροειδώς τοποθετημένα, συνήθως με μίσχο. Άνθη μονήρη ή σε βοτρυόμορφα κύματα, συχνά μονόπλευρα, με λίγα έως πολλά άνθη. Σέπαλα 5, τα 3 εσωτερικά ωοειδή, τα 2 εξωτερικά συνήθως γραμμοειδή ή επιμήκη, μικρότερα, περ. το 1/2 του μεγέθους των εσωτερικών, τα οποία έχουν 3 νευρώσεις και συναυξάνονται με τον καρπό,. Πέταλα 5, συνήθως κίτρινα, λιγότερο συχνά λευκά ή ρόδινα, στήμονες πολυάριθμοι, όλοι γόνιμοι. Στύλος βραχύς και ευθύς ή νηματοειδής και ± σιγμοειδής με μεγάλο κεφαλιόμορφο στίγμα. Κάψα 3-γωνική με 3 βαλβίδες. Σπέρματα πολλά.

 

1.	Φυτά πολυετή αποξυλωμένα φρυγανώδη…..		2
1α.	Φυτά μονοετή…..		8
2.	Άνθη λευκά…..H.apenninum
2α.	Άνθη κίτρινα, σπάνια ρόδινα…..		3
3.	Ανώτερα φύλλα χωρίς παράφυλλα…..		4
3α.	Ανώτερα φύλλα με παράφυλλα (περιστασιακά εύπτωτα)…..		5
4.	Φύλλα σχεδόν λεία, πράσινα από πάνω ή κάτω…..H.oelandicum ssp.alpestre
4α.	Φύλλα πυκνώς χνοώδη, τεφρά από κάτω…..H.oelandicum ssp.incanum
5.	Άνθη επιφυή…..
	a.	Διακλαδώσεις εύρωστες, σέπαλα 3-4 χιλ στην καρποφορία.....H.stipulatum
	aa.	Διακλαδώσεις λεπτοφυείς, σέπαλα 5-8 χιλ στην καρποφορία.....H.lippii
5α.	Άνθη έμμισχα…..		6
6.	Στύλος οριζόντιος…..H.hymettium
6α.	Στύλος με 2 γόνατα στη βάση…..		7
7.	Βόστρυχοι άνω των 3 ανά ταξιανθία, βράκτια απόντα…..H. syriacum
7α.	Βόστρυχοι μέχρι 2 ανά ταξιανθία, βράκτια παρόντα…..H.nummularium
8.	Μίσχοι ανθέων ευθείς στην ωρίμανση…..		9
8α.	Μίσχοι ανθέων κυρτοί στην ωρίμανση…..		10
9.	Μίσχοι ανθέων απλωτοί, σχεδόν οριζόντιοι στην ωρίμανση…..H.salicifolium
9α.	Μίσχοι ανθέων συνεστώτες, σχεδόν όρθιοι…..H.ledifolium
10.	Κάψα λεία…..H.sanguineum
10α.	Κάψα χνουδωτή…..H.aegyptiacum

 

Tuberaria guttata

Mονοετής πόα με βλαστό όρθιο-ανιόντα, ποώδη, χνουδωτό 5-40 εκ. Βλαστοί 5-30 εκ. ύψους. Φύλλα προμήκως λογχοειδή, τα κατώτερα και τα μεσαία αντίθετα και χωρίς παράφυλλα, τα ανώτερα κατ’εναλλαγήν με φυλλοειδή παράφυλλα. Άνθη 10-20 χιλ. διαμέτρου, κίτρινα με καστανή χροιά στην βάση, σε περιελιγμένο πριν την έκπτυξη μονόπλευρο βόστρυχο, χωρίς βράκτια. Σέπαλα 5 τριχωτά όπως και ο μακρύς τους ποδίσκος, τα εξωτερικά σέπαλα είναι πολύ μικρότερα από τα εσωτερικά. Πέταλα διπλάσιου μήκους των σεπάλων, κίτρινα με μελανή συνήθως κηλίδα στον όνυχα.