PLUMBAGINACEAE

 

PLUMBAGINACEAE

Πόες ή θάμνοι. Βλαστοί αυλακωτοί ή μειωμένοι σε υπόγεια διόγκωση από όπου εκφύονται τα νέα φύλλα και τα ανθοφόρα στελέχη. Φύλλα απλά, κατ’εναλλαγήν ή σε ρόδακα στη βάση, χωρίς παράφυλλα, έλασμα ακέραιο ή σπάνια πτερωτώς λοβώδες, με αδένες και στις 2 πλευρές. Ταξιανθία συνήθως κύμα, συχνά κεφαλιόμορφο ή σταχυόμορφο, επάκριο ή μασχαλιαίο. Άνθη ακτινόμορφα, 5-μερή, συνήθως σε σταχύδια, βράκτια 1 στην βάση κάθε σταχυδίου, βρακτίδια 1 ή 2 στην βάση κάθε άνθους. Κάλυκας σωληνοειδής, 5-οδοντωτός ή 5-λοβώδης και τουλάχιστον λίγο μεμβρανώδης και συχνά ευκρινώς πτυχωτός. Πέταλα 5, ενωμένα αλλά μερικές φορές μόνον στη βάση, ή στεφάνη με συνήθως βραχύ σωλήνα. Στήμονες επιπετάλιοι. Στύλοι 5, ή 1 με στίγμα 5-λοβο. Ωοθήκη επιφυής. Καρπός ξηρός μεμβρανώδης με 1 σπέρμα περιβαλλόμενος από τον κάλυκα.

 

1.	Άνθη σε κεφάλια, η κορυφή του ανθοφόρου στελέχους έγκλειστη σε σωληνοειδή μεμβρανώδη κολεό.....Armeria
1α.	Άνθη σε στάχεις ή σύνθετους βότρεις, η κορυφή του ανθοφόρου στελέχους  όχι έγκλειστη σε σωληνοειδή κολεό.....	2
2.	Φύλλα σε ρόδακα στην βάση ή απουσιάζουν.....	3
2α.	Βλαστός φυλλώδης.....	4
3.	Στίγμα νηματοειδές.....Limonium
3α.	Στίγμα κεφαλιόμορφο.....Goniolimon
4.	Φύλλα αιχμηρά, στίγμα κεφαλιόμορφο, καρπός αδιάρρηκτος.....Acantholimon
4α.	Φύλλα όχι αιχμηρά, στίγμα νηματοειδές ή λοβώδες.καρπός διαρρηκτός.....	5
5.	Κάλυκας σωληνοειδής, στήμονες ελεύθεροι, στύλος 1, καρπός ανοίγει εγκάρσια κοντά στην βάση με 5 βαλβίδες.....Plumbago
5α.	Κάλυκας χοανοειδής, στήμονες έγκλειστοι στην βάση της στεφάνης, στύλοι 5, ελεύθεροι ή ενωμένοι στο ½ της βάσης τους, καρπός ανοίγει προς την κορυφή κανονικά.....	6
6.	Σωλήνας στεφάνης πολύ βραχύτερος των λοβών του.....Limonium
6α.	Σωλήνας στεφάνης σχεδόν ίσος με τους λοβούς του.....Limoniastrum

 

Acantholimon androsaceum

Φρύγανο μικρό, σφαιρικό, πολύκλαδο. Φύλλα κατ’εναλλαγήν, σκληρά, γραμμοειδή με αυλακώσεις, οξύληκτα και νήσσοντα. Άνθη σε επάκριο σταχυόμορφο βόστρυχο, ανά 3-8, φυόμενα από μεγάλα τραχέα και χνουδωτά βράκτια, που είναι αγκαθωτά στο άκρο. Κάλυκας με λευκό χνούδι, με 10 πλευρές και γωνίες ερυθρές. Στεφάνη με 5 πέταλα ερυθρά, συμφυή στη βάση. Στύλοι 5. Ωοθήκη επιφυής, μονόχωρη. Καρπός κάψα που περιβάλλεται από τον κάλυκα. Φυτό αλπικών περιοχών.

 

1.	Φύλλα χνοώδη......ssp.creticum
1α.	Φύλλα λέια.....	2
2.	Ανθοφόροι ποδίσκοι 2-11 χιλ. μήκους, καθόλου ή μόλις προεξέχοντα των φύλλων.....ssp.echinus
2α.	Ανθοφόροι ποδίσκοι 10-55 χιλ. μήκους, προεξέχοντα των φύλλων....ssp.lycaonicum

 

Armeria

Πολυετείς υπαλπικές έως αλπικές πόες προσκεφαλιόμοφες, πυκνοφυείς με ρίζα αποξυλωμένη. Φύλλα απλά, σε ρόδακα στη βάση, ή σε πάνω σε πυκνές φυλλοφόρες διακλαδώσεις. Ταξιανθία κεφάλιο, με περίβλημα από στεγοειδή βράκτια και ένα σωληνοειδή μεμβρανώδη κολεό στη βάση που περικλείει την κορυφή του ανθοφόρου στελέχους. Άνθη συνήθως με βράκτια, σε βρακτιοφόρα, σταχυόμορφα κύματα. Κάλυκας χοανοειδής, με πλήκτρο στη βάση, και σωλήνα με 5-10 νευρώσεις. Στεφάνη χοανοειδής, πέταλα ενωμένα στη βάση. Στήμονες έγκλειστοι στην στεφάνη. Στύλοι 5, ενωμένοι στη βάση. Στίγμα σχήματος τούφας.

 

1.	Σωλήνας κάλυκα όχι μεγαλύτερος από 2(-2,5) φορές το μήκος του πλήκτρου, εσωτερικές ουλές του κάλυκα στενά ελλειψοειδείς έως γραμμοειδείς.....A.cariensis
1α.	Σωλήνας κάλυκα 2-8 φορές μεγαλύτερος του μήκους του πλήκτρου, εσωτερικές ουλές του κάλυκα κυκλικές έως ωοειδώς επιμήκεις.....	2
2.	Τουλάχιστον τα εσωτερικά φύλλα αμβλέα με μικρή ακραία προεξοχή.....A.rumelica
2α.	Τουλάχιστον τα εσωτερικά φύλλα όχι όπως πιο πάνω....	3
3.	Κολεός έως 15 χιλ....	4
3α.	Κολεός τουλάχιστον 15 χιλ....	5
4.	Εξωτερικά βράκτια περιβλήματος με μακρά οξεία κορυφή, στεφάνη συνήθως λευκή.....A.undulata
4α.	Εξωτερικά βράκτια περιβλήματος ± με βραχεία οξεία κορυφή, στεφάνη συνήθως ρόδινη έως ιώδης....A.canescens
5.	Κάλυκα αγανώδεις προεξοχές τουλάχιστον 1 χιλ.....A.canescens
5α.	Κάλυκα αγανώδεις προεξοχές έως 1 χιλ.....A.sancta
	Η A.icarica παραπέμπει στην A.canescens αλλά γενικά μικρότερη , με γραμμοειδή φύλλα 15-45×0,8-1,5 χιλ., ανθοφόρο στέλεχος 10-20 εκ., λεπτοφυές, κάλυκας 6-6,5 χιλ με πολύ βραχέως οξείς λοβούς και στεφάνη ρόδινη. Η A.johnsenii διαφέρει από την A.icarica  από τους πρασινοκίτρινους αδένες στο κατώτερο μέρος του ανθοφόρου στελέχους, τον βραχύ κάλυκα  (4-4,5 χιλ.), που είναι χνοώδες μόνον στις 5 κύριες νευρώσεις, πέταλα λευκά.

 

Limoniastrum monopetalum

Θάμνος μικρός 30-100 εκ. ύψους, πολύκλαδος, λεπιώδης με διακλαδώσεις γυμνές από φύλλα στη βάση, πολύφυλλες στην κορυφή. Φύλλα σαρκώδη, αντωοειδή-επιμήκη, στενούμενα στη βάση σε κολεοφόρο μίσχο, γλαυκά, λεία. Άνθη ρόδινα ή ωχρά σε επάκριο αραιανθή στάχυ, ανά 2 δε περιβάλλονται από 3 βράκτια. Κάλυκας με 5 οδόντες, στεφάνη χοανοειδής με 5 λοβούς ακέραιους. Στήμονες φυόμενοι από την στεφάνη. Στύλοι 5 συμφυείς μέχρι τη μέση. Καρπός αρραγής κάψα. Φυτό αλπικά.

 

Plumbago europaea

Πολυετής πόα μέχρι 1 μ. ύψους με βλαστό βαθυπράσινο, πολύκλαδο και διακλαδώσεις λεπτές γωνιώδεις γραμμωτές έμφυλλες. Φύλλα τραχέα κυματιστά ή έγγλυπτα με αδενώδεις οδόντες (που αποβάλλουν ανθρακικό ασβέστιο), τα κατώτερα αντωοειδή, έμμισχα, τα μεσαία καρδιοειδή, επιφυή, περίβλαστα, τα ανώτερα γραμμοειδή-λογχοειδή. Κάλυκας με 5 γωνίες, 5 βραχείς οδόντες και πυκνές αδενώδεις τρίχες. Στεφάνη ιώδης χοανοειδής με 5 αντωοειδείς, αμβλείς λοβούς. Ωοθήκη που στενεύει στην κορυφή σε 5 στύλους συμφυείς σε 1 μέχρι τη βάση των 5 νηματοειδών στιγμάτων. Καρπός κάψα μεμβρανώδης.

Το διαφυγών Plumbago auriculata (ιθαγενές της Ν.Αφρικής) διαφέρει από προηγούμενο είδος από την μεγαλύτερη, ωχρώς κυανή στεφάνη περ. 25 χιλ. διαμέτρου.

 

Limonium 

Πολυετείς πόες. Βλαστοί 10-60 εκ.  ύψους, πολυσχιδείς από την βάση, συχνά διακλαδισμένοι διχοτομικά,  λείοι ή τριχωτοί, σκληροί ή αποξυλωμένοι, φέρουν στα γόνατα των νηματοειδών λεπτών διακλαδώσεων μικρά μεμβρανώδη λέπια, σπάνια ολόκληρο το φυτό με βλαστό και διακλαδώσεις πτερυγωτές. Φύλλα όλα παράρριζα σε ρόδακα, αντωοειδή, αμβλέα ή προμήκη, επιφυή, στενούμενα σε μίσχο ή έμμισχα, μερικές φορές πτεροειδώς κολπωτά. Ταξιανθία με 1-5 άνθη που το καθένα περιβάλλεται από 3 βράκτια από τα οποία το εσωτερικό μεγαλύτερο σχηματίζοντας μονόπλευρα σταχύδια δημιουργούντα πολύκλαδη επάκρια φόβη. Άνθη κυανά, ιώδη, ρόδινα ή κιτρινόλευκα σχεδόν επιφυή, πέταλα 5 χωρισμένα ή συμφυή στη βάση ή σε όλο τους το μήκος. Στήμονες 5 αντίθετοι των τμημάτων της στεφάνης φυόμενοι από τη βάση της. Στύλοι 5, ελάχιστα συμφυείς με στίγματα νηματοειδή-αδενώδη. Κάλυκας χοανοειδής, σωλήνας 5-10-πλευρος, έλασμα δερματώδες 5-10-λοβο. Καρπός κάψα.

Υπάρχουν πολλές ταξινομικές αβεβαιότητες στο γένος και οι κλείδες που ακολουθούν είναι ενδεικτικές, χαρακτηστικά αναφέρεται ότι στην Flora Hellenica database υπάρχουν περισσότερες από 200 εγγραφές.

 

1.	Φύλλα κολπωτά ή λοβώδη, στάχεις συνήθως υποβασταζόμενοι από φυλλόμορφα  πτερύγια.....L.sinuatum
1α.	Φύλλα ακέραια ή απουσιάζουν, ανθοφόρες διακλαδώσεις χωρίς πτερύγια.....	2
2.	Ετήσια, εντελώς ποώδη.....L.echioides
2α.	Πολυετή με ξυλώδη βλαστό.....	3
3.	Φύλλα με πτεροειδή νεύρωση.....	4
3α.	Φύλλα με απλή ή παράλληλη νεύρωση.....	6
4.	Κάλυκας 3,6-6,5 χιλ., στεφάνη 6-8 χιλ., εσωτερικά βράκτια 3-5 χιλ...L.vulgare
4α.	Κάλυκας 3-4,5 χιλ., στεφάνη 5-5,5 χιλ., εσωτερικά βράκτια 2-3 χιλ.....	5
5.	Στάχεις 0,6-1 εκ.....L.gmelinii
5α.	Στάχεις 1,5-3 εκ.....L.hirsuticalyx
6.	Ταξιανθία με μη ανθοφόρες διακλαδώσεις.....	7
6α.	Ταξιανθία χωρίς μη ανθοφόρες διακλαδώσεις, μερικές φορές έχει στη βάση      λίγες άγονες διακλαδώσεις.....	12
7.	Εξωτερικά βράκτια υαλώδη, ποώδη μόνο στην τρόπιδα.....L.bellidifolium
7α.	Εξωτερικά βράκτια ποώδη, με ή χωρίς στενό υαλώδες περιθώριο.....	8
8.	Τμήματα διακλαδώσεων ταξιανθίας πολύ συνεσφιγμένα στον κόμπο.....L.melium
8α.	Τμήματα διακλαδώσεων ταξιανθίας όχι συνεσφιγμένα στον κόμπο.....	9
9.	Βλαστός, διακλαδώσεις και βράκτια τριχωτά.....L.cancellatum
9α.	Βλαστός, διακλαδώσεις και βράκτια λεία, μερικές φορές φυματιώδη.....	10
10.	Φύλλα 3-νευρα.....L.ramosissimum
10α.	Φύλλα 1-νευρα.....	11
11.	Στάχεις 3-5(-8) εκ. με 1-3 σταχύδια ανά εκ., σταχύδια ευθέα, κυλινδρικά.....L.graecum ssp.graecum
11α.	Στάχεις 2-4 εκ. με 4 ανθίδια ανά εκ., τοξοειδή, πιεσμένα.....L.oleifolium
12.	Φύλλα με 3-7(-9) παράλληλες νευρώσεις κοντά στη βάση.....	13
12α.	Φύλλα με 1 νεύρο κοντά στη βάση.....	15
13.	Στάχεις (2-)3-10 εκ., χαλαροί, με 1-5 σταχύδια ανά εκ.....L.frederici
13α.	Στάχεις 0,7-3(-4) εκ., πυκνοί, με 4-15 σταχύδια ανά εκ.....	14
14.	Εξωτερικά βράκτια έως 2 χιλ.....L.ramosissimum
14α.	Εξωτερικά βράκτια τουλάχιστον 2 χιλ.....L.densiflorum
15.	Φύλλα βραχέως οξέα.....	16
15α.	Φύλλα αμβλέα.....	17
16.	Στάχεις 3-5 εκ., με 2-3 σταχύδια ανά εκ.....L.graecum ssp.graecum
16α.	Στάχεις 0,6-2,5(-4) εκ., με 4-15 σταχύδια ανά εκ....L.ramosissimum
17.	Φύλλα 1-2 χιλ. πλάτους, γραμμοειδή....L.carpathum
17α.	Φύλλα 3-20 χιλ. πλάτους, ± σπατουλοειδή.....	18
18.	Στάχεις 2-8 εκ., με 2-5 σταχύδια ανά εκ.....L.frederici
18α.	Στάχεις 1-4 εκ., με 4-9 σταχύδια ανά εκ.....	19
19.	Κάλυκας 3,2-3,5 χιλ.....L.ocymifolium
19α.	Κάλυκας τουλάχιστον 4 χιλ.....L.ramosissimum